Een verslag uit 1920 in De Limburger via Delpher (het Nieuwsblad van het Noorden berichtte op de voorpagina in een bericht van circa 10cm2, maar is digitaal niet beschikbaar)
https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?facets%5Bperiode%5D%5B%5D=2%7C20e_eeuw%7C1920-1929%7C1920%7C&facets%5Bspatial%5D%5B%5D=Regionaal%7Clokaal&query=Be+Quick&coll=ddd&page=2&identifier=ddd:010934241:mpeg21:a0035&resultsidentifier=ddd:010934241:mpeg21:a0035
In de Groninger Gezindsbode / Harener Weekblad dit artikel, geschreven met hulp van onze oud-voorzitter Dick Osinga. 6 juni 1920
DE VERHALEN VAN GRONINGEN
In deze rubriek vertelt De Verhalen van Groningen elke maand een verhaal uit jouw regio.
Benieuwd naar meer verhalen uit je eigen buurt of juist uit andere streken? Kijk dan op www.deverhalenvangroningen.nl.
Be Quick Landskampioen 1920
Wie een kaartje had weten te bemachtigen mocht van geluk spreken. Alle 10.000 plaatsen voor de belangrijkste voetbalwedstrijd van het jaar waren vergeven. Enkele kwajongens waren zelfs in de bomen rondom het veld geklommen om niets te hoeven missen. Op zondag 6 juni kon Be Quick de hoge verwachtingen waarmaken en landskampioen worden. Het team van trainer Waites moest het alleen nog even winnen van VOC Rotterdam.
DOOR LIDIA KOOISTRA
De reis naar de Landstitel voor Be Quick begon al in 1887. Een groepje scholieren van het Stedelijk Gymnasium, het huidige Praedinius Gymnasium in Groningen, richtte een sportclub op. De hoofdmoot was eerst cricket, maar algauw won voetbal aan populariteit. Met weinig kennis van zaken werd gevoetbald op het exercitieterrein bij de gevangenis, tot in 1894 Melanda van Schouwenburg zich bij de club aansloot. Zijn voetbalkennis van tactiek en techniek brachten Be Quick op een hoger niveau en al snel was de club de beste van het Noorden. Rond de eeuwwisseling moest de club op zoek naar nieuw speelterrein, dat werd gevonden in de velden bij Villa Gelria aan de Verlengde Hereweg. In 1916 kreeg het noorden een volwaardige eerste klasse waarvan Be Quick de ongeslagen kampioen werd. Alleen het landskampioenschap werd in voorgaande jaren nog niet behaald.
Doelpuntenregen
In de noordelijke competitie van 1919/20 werd de overmacht van Be Quick steeds duidelijker. De club had verdediger Rodermond van het Arnhemse Vitesse en doelman De Ruijter Zijlker van HBS Den Haag binnengehaald. En ook nieuwelingen Rieks de Haas en Appie Groen bleken grote talenten. De Engelse trainer Harry Waites, ooit geïnterneerd in het Engelse kamp in Groningen vanwege de Eerste Wereldoorlog, was teruggekeerd naar Be Quick. Hij deed een ferme belofte; ‘Ik ben terug om jullie kampioen van Nederland te maken’. Tijdens de competitie werd door Be Quick onvoorstelbaar vaak gescoord, na vijftien wedstrijden al 90 keer. Tijdens de laatste en zestiende wedstrijd tegen het Leeuwarder Frisia kwam de teller op 101 te staan. Midvoor Jaap Bulder had er daarvan 59 voor zijn rekening genomen. De winst van de noordelijke competitie was royaal gehaald. De ‘Leeuw van Gelria’ zou nu ook landskampioen worden.
Ongeloof
Voor deze felbegeerde titel moest Be Quick eerst de kampioenen van het Westen, Oosten en Zuiden verslaan. De eerste wedstrijd tegen MVV uit Maastricht werd meteen met 4-0 gewonnen. Ook de thuiswedstrijd tegen MVV en beide wedstrijden tegen Go Ahead uit Deventer eindigden in winst voor de Groningers. Alleen VOC Rotterdam moest nog even verslagen worden. Voor de uitwedstrijd werden al bloemen en kransen meegenomen om na winst het kampioenschap te vieren. Veel Groninger fans verzamelden zich zondagavond bij Sigarenmagazijn Horn aan het A-kerkhof. Toen de wedstrijdresultaten werden opgehangen ging een golf van ongeloof door de menigte. Be Quick was onverwacht met 7-1 verslagen. De club werd alleen kampioen als op 6 juni VOC bij de thuiswedstrijd werd verslagen.
Beslissende wedstrijd
Dus togen op zondag 6 juni tienduizend belangstellenden naar de velden bij Villa Gelria om te zien of het landskampioenschap werd binnengehaald. Op de tribunes, statribunes en op karren schaarde de mensenmassa zich rond het speelveld. Even over twee blies scheidsrechter Van Biesselinck het startsignaal. Beide teams vielen direct flink aan. De tegenstanders uit Rotterdam kregen geen enkele ruimte en de snelle vleugelspelers Evert Jan Bulder en Max Tetzner hielden de vaart in het spel. Al na een kwartier werd een ‘prachtige aanval’ opgezet en schoot Appie Groen de bal keihard het doel in. De toeschouwers waren uitzinnig. Velen kropen onder de omrastering door, maar bleven gelukkig achter de stoelen. Hoeden gingen de lucht in en de Groningers wachtten in spanning op het volgende doelpunt. Maar het bleef 1-0 tot de rust en het was eerst tijd voor thee.
Tweede helft
Na rust lieten de Rotterdammers meer van zich horen. Maar hun aanvallen werden door verdedigende middenvelder Evert van Linge keer op keer opgevangen en gedwarsboomd. Be Quick werd door het publiek onvermoeibaar aangemoedigd. En na een volgende aanval van Evert van Linge en een goeie voorzet speelde hij de bal naar De Haas, die hem met een felle kopstoot binnenkopte. De vreugde was wederom enorm. Maar er moest verder gespeeld worden. Opnieuw deed Evert Jan Bulder een aanval en passeerde in één lange stormloop de verdediging van VOC en schoot zelf de bal in het doel. Met een drienul voorsprong was de wedstrijd eigenlijk gespeeld, maar de Rotterdammers bleven vechten. Gelukkig zonder resultaat, want de vierde treffer was ook voor Be Quick, ingeschoten door Max Tetzner. Het was wachten op het eindsignaal om het landskampioenschap van Be Quick te kunnen vieren. Sportjournalist Hindriks schreef; ‘Als Van Bisselinck einde fluit, breekt een daverend gejuich los’.
Good Old
Be Quick Alle tien spelers kregen na de wedstrijd een plaats in het Nederlands elftal, alleen de doelman kreeg die eer niet toebedeeld.
Dankzij de gloriejaren van Be Quick kon het terrein aan de Esserberg aangekocht worden met bijgebouwen. Ook in de twintigste eeuw hield de club zich staande. In 2016 werd de Jeugdopleiding van Be Quick door de KNVB uitgeroepen tot beste van Nederland. In 2017 werd het 130-jarig bestaan van de club gevierd met de leus ‘Good Old Be Quick Forever Young’. De Esserberg is nog steeds de uitvalbasis van de club.
Met dank aan Dick Osinga, voormalig voorzitter van Be Quick.
BRONNEN Dick Osinga e.a., Honderd jaar Be Quick (Groningen 1987).
BE QUICK LANDSKAMPIOEN 1920
Door: Dick Heuvelman 5 juni 2020
Voorpublicatie uit het boek '100 jaar Topsport in Stad' dat is geschreven door Dick Heuvelman.
Zondag 6 juni 1920 draaide in Groningen uit op buitengewoon feestelijke dag. Met dank aan de voetballers van Be Quick die zich toen, nu dus honderd jaar geleden, kroonden tot kampioen van Nederland. Een prestatie ook die geen enkele andere noordelijke club tot dusver heeft kunnen evenaren, laat staan overtreffen. En dat zal, gezien de ontwikkelingen in het huidige profvoetbal, wellicht ook nimmer meer gebeuren. Het geeft aan hoe bijzonder die landstitel was en dus nog steeds is. Er zijn nog meer tastbare erfenissen van dat unieke Be Quickjaar. Zo kan de Good Old nog altijd aantal pronken met het feit dat het de meeste internationals (11) van alle noordelijke clubs voort heeft gebracht. En speelt het in het stadion dat na het landskampioenschap door aanvoerder Evert van Linge werd ontworpen en al een jaar later werd geopend om de grote toestroom van publiek op te vangen. En, ook uniek, één van de spelers van het kampioenselftal, Max Tetzner, was in die jaren ook regerend Nederlands kampioen allroundschaatsen. Staat dus op een erelijst met grootheden als Henk van der Grift, Ard Schenk, Kees Verkerk, Hilbert van der Duim, Rintje Ritsma en Sven Kramer. Zijn broer Hans is (onder meer) de geschiedenis ingegaan als de man die de buitenspelval in Nederland introduceerde. Hoe dan ook, die landstitel was voor Dick Heuvelman, die al ruim zestig jaar in de Groninger sportweteld rondloopt, een goede reden om de - rijke - stadse topsporthistorie van de afgelopen eeuw eens in boekvorm op te tekenen. Dat boek zou 5 juni worden gepresenteerd in het Groninger Forum. Dat is vanwege de coronacrisis uitgesteld. Maar wat in het vat zit, verzuurt niet. Nog 'even' geduld.
Be Quick, landskampioen uit wrok
Het gonsde in het voorjaar van 1920 in Groningen. De stad was in vervoering gebracht door de voetballers van Be Quick. Die waren met overmacht kampioen geworden van de eerste klasse district Noord en volgens insiders was het niet ondenkbaar dat Be Quick ook wel eens kampioen van Nederland zou kunnen worden.
Alle geloof, hoop en verwachting waren samengebald in een elftal dat ongekend superieur voetbal liet zien in Noord-Nederland. De ene na de andere tegenstander werd opgerold. Midvoor Jaap Bulder had in de veertien competitiewedstrijden het net liefst 59 keer doen bollen, zoals dat destijds heette. Alleen al tegen Veendam maakte hij er acht. In de middenlinie heerste Evert van Linge als een keizer van Romeinse allure en ook de beide Tetzners, Hans en Max, trokken nadrukkelijk deze potentiële kampioenskar.
De Stadjers zagen het helemaal zitten in dit superelftal, dit in tegenstelling tot de keuzecommissie van het Nederlands elftal. Zij vonden geen enkele Be Quicker waardig voor een plaats op het vlaggenschip van de – toen nog – NVB. Maar dat zorgde bij aanvoerder Van Linge en zijn mannen alleen maar voor geestelijke doping.
Ze zouden die Hoge Heeren in Den Haag wel even laten zien wat ze waard waren, spraken ze met elkaar af in de trein naar Maastricht, waar MVV als eerste tegenstander in de kampioenscompetitie wachtte. De daad werd bij het woord gevoerd en de 4-0 zege werd gezien als de spreekwoordelijke eerste klap die destijds een daalder waard was.
Nadat ook van de oostelijke kampioen Go Ahead was gewonnen, met 2-1, steeg de voetbalkoorts in Groningen tot ongekende hoogte. Maar in de daarop volgende wedstrijd, uit bij het Rotterdamse VOC, leek alle hoop de bodem te worden ingeslagen. Be Quick kreeg er ongenadig van langs: met liefst 7-1. Aanvankelijk wilde het thuisfront dat niet geloven, want ja, met de verbindingen van toen was men op traag binnensijpelende informatie aangewezen.
Het voetbalvolk, bijeen gedromd voor sigarenmagazijn Horn aan het A-Kerkhof, reageerde met ongeloofwaardig gekreun. Dit was onmogelijk, ging het door de meute. De wildste geruchten deden de ronde. Zo was er de mare van een vergiftigde lunch, die de spelers had verlamd. Laat in de avond verzamelden zich veel voetballiefhebbers bij het hoofdstation om de late Hollandse trein binnen te zien komen. Om te checken of alle negatieve berichtgeving wel klopte. Toen de spelers van Be Quick echter met gebogen hoofden hun coupé verlieten, waren ze pas overtuigd van het Rotterdamse echec.
Trainer Harry Waites, een Engelsman die aan het eind van de Eerste Wereldoorlog als militair werd geïnterneerd in Groningen na een verloren slag om Antwerpen, bleek echter een meester in mentalcoaching. In Deventer werd vervolgens Go Ahead opnieuw verslagen, nu met 1-0 – waarna de alles beslissende wedstrijd tegen VOC wachtte. Op het veld achter Villa Gelria, waar boerenkarren de toeschouwers- capaciteit opschroefden naar dik 10.000 man, hunkerden spelers en publiek naar de ultieme revanche.
Die kwam er, op gang gebracht door Appie Groen. Hij was de maker van de 1-0 en zette de toon voor een historische dag, die zesde juni van 1920. Toen scheidsrechter Van Bisselick voor het einde floot, hadden achtervolgers Rieks de Haas, Evert Jan Bulder en Max Tetzer de score uitgebouwd tot 4-0 en werden de Groninger voetbalhelden op vele schouders gehesen.
Stadshistoricus Beno Hofman in zijn boek Sportstad Groningen: “Hoeden vlogen door de lucht en wildvreemden omhelsden elkaar. Het Be Quick-lied werd massaal gezongen en wethouder Sissingh bood namens het gemeentebestuur een grote lauwerkrans aan. De heer Cohen deed dat uit naam van aartsrivaal Velocitas. In de binnenstad ging het feestgedruis verder. Het meest gehoorde lied: Er is geen club in Holland die Be Quick kan slaan.”
De keuzeheren van het Nederlands elftal konden er ook niet meer omheen. Uiteindelijk werden alle tien veldspelers international. De kampioenen van 1920 heetten (in alfabetische volgorde), Evert Jan Bulder, Jaap Bulder, Appie Groen, Rieks de Haas, Herman Legger, Evert van Linge, Harry Rodermond, Sibolt Sissingh, Hans Tetzner en Max Tetzner. Alleen voor keeper Deck de Ruiter Zijlker bleef die bekroning uit. Daarmee schreef hij, in al zijn tragiek, toch ook historie.
Be Quick 1887 in vogelvlucht
Landskampioen 1920
18x noordelijk kampioen
profclub van 1954-1964,
1x kampioen tweede divisie (1960)
Internationals: Evert Bulder, Jaap Bulder, Appie Groen, Rieks de Haas, Herman Legger, Evert van Linge, Klaas Lugthart, Harry Rodermond, Siebolt Sissingh, Hans Tetzner, Max Tetzner.
Met de kampioen van Nederland naar Zweden
Door Jonathan Ploeg
Wie aan 6 juni 1920 refereert, doet het hart van menig voetballiefhebber harder kloppen. Het is de dag waarop Be Quick 1887 vandaag precies honderd jaar geleden landskampioen van Nederland werd. Als kers op de taart ging het team drie weken op tournee door Zweden.
Nadat het fluitsignaal voor de laatste keer de trommelvliezen beroert, bestormen de ruim tienduizend toeschouwers het veld. Be Quick 1887 heeft zich zojuist in eigen huis tot landskampioen van Nederland gekroond, door het Rotterdamse VOC met 4-0 te verslaan. Een unieke prestatie, blijkt honderd jaar later: geen enkele club in Noord-Nederland heeft dit weten te evenaren.
Terug naar 1920: het succes stelt de club in staat lappen grond te kopen op de Harense Esserberg om daar een jaar later een stadion te doen verrijzen. Maar dat niet alleen: er is voldoende geld over om drie weken lang door Zweden te toeren en daar de voetbalkunsten te vertonen. Aan de hand van de pen van aanvoerder en international Evert van Linge (1895-1964) herbeleven we deze onderneming in vogelvlucht:
„Op een goede morgen stonden we dan na eenige zeer geanimeerde voorbereidende vergaderingen, aan het station en toen de trein vertrok, behoefde er slechts één laatkomer nog gauw in de coupé gedrukt te worden. Dit aantal, dat anders meestal om en bij een half dozijn was, was een record en toonde direct al aan dat er iets bijzonders ging gebeuren.
In Nieuwe Schans waar de eerste visitatie plaatsvond, bleek al reeds dat er eenige menschen waren die van meergenoemde beraadslagingen niet veel hadden opgestoken, getuige het aantal van zes koffers, een mandoline, een fototoestel en een verrekijker in eigendom toebehorend aan dezelfde persoon. Maar het valt ook niet mee om alles wat je op deze wereld bezit, zoo maar 14 dagen achter te laten en ’t kon ook eens wezen dat je je maar metterwoon in Stockholm ging vestigen en dan heb je alles meteen bij je.
Onder groote vroolijkheid kwam ook aan deze narigheid een einde; een klein beetje verder op in Weener weer mis, maar door Pruisische discipline gefronste gezichten der Zollbeambten kwamen we toch uit de plooi door de alles overwinnende gemoedelijkheid die deze tocht van begin tot einde kenmerkte.”
„In Malmö was haast een onzer beste spelers door een paar Zweedsche Sirenes ontvoerd, genaamd Sonja (met je mooie blauwe oogen) en Trientje. Maar de Schaapherder hield de kudde lammeren bij elkaar, al kostte het heel wat stokslagen op de ruggen der weerzinnigen, in casu slechts twee man van de bezetting.
In Göteborg werden vervolgens op het veld goede resultaten behaald; er werd ook tusschen de schitterende wandelingen en boottochten door nog menigmaal een morgen of middag aan oefening en massage besteed.
De tocht naar de Trollhättenwatervallen werd door sommigen zeer mooi gevonden. Persoonlijk vond ik er niet veel bijzonders aan, net alsof na een onweer met zware regens het water uit de Heerestraat in de kelders aan ’t Zuiderdiep loopt en dan alle afmetingen een beetje grooter. Maar lang niet zoo grootsch als bijvoorbeeld de Niagarawaterval, de Sambesiewatervallen, de stroomversnellingen in de Nijl, de piramide Cheops of de korenbeurs en de Martinitoren en dergelijke grootsche wereldwonderen.
Om het geval goed te bekijken stonden wij met 14 man op een bruggetje dat maar door 4 personen tegelijk betreden mag worden, ’t is ook onverantwoordelijk om dat er niet in ‘t Hollandsch op te zetten.
Een foto vereeuwigt nog deze onbewuste roekeloosheid; er is door de Zweedsche regering veel geld voor geboden om het negatief in handen te krijgen om zoodoende de zaak in de doofpot te stoppen, maar het negatief is nog Be Quick-bezit en kan later nog dienen voor chantage om de kas te stijven als er helemaal geen publiek meer komt.”
„Tot Rostock heerste de stilte, maar toen ons daar een heel hartelijke verwelkoming te beurt viel van de zijde der Hamburger bestuurden, kwam de gezellige toon spoedig weer voor den dag. Het moet mij wel van het gemoed, dat een dergelijke hartelijkheid er heel anders inslaat dan ontvangsten, of wat ze daar voor een ontvangst houden, in het koude Noorden.
Na genoeglijke dagen in Hamburg en Blankenese en een dito wedstrijd op een overstroomd veld (‘een wedstrijd op den terugreis tegen een Hamburgsch elftal bleek ‘des Guten Zuviel’ en werd dan ook glansrijk verloren met 6-3’), moest er langzamerhand gedacht worden aan onze laatste etappe. Met looden schoenen namen wij afscheid van familie, vrienden, vriendinnen en bekenden en trokken af in de richting van ons boerendurpke.”
„Ik weet tenminste voor mijn portie wel dat als Be Quick weer als Kampioen van Nederland naar Zweden gaat, ik best weer mee wil, al ben ik ook 85 jaar.
Ik spreek hier aan het slot dan ook den wensch uit, dat het spoedig zoo zijn mag daar er voor de jonge leden nauwelijks een mooiere vacantie is te bedenken dan reizen en trekken en zich tegelijkertijd te wijden aan hun lievelingssport Koning Voetbal.”
Bovenstaande passages komen uit het gedenkboek Be Quick 1887-1927. Daarin is de tekst ondertekend door ‘Zoeklicht’, waarvan wordt aangenomen dat dit een pseudoniem van Evert van Linge was.
Een uniek team met unieke spelers: Be Quick uit Groningen
RUGNUMMERS
02 JUNI 2020
JURRYT VAN DE VOOREN & MICHA PETERS
Op 6 juni 1920 werd Be Quick uit Groningen voetbalkampioen van Nederland, als eerste noordelijke club ooit. Be Quick was dan ook een uniek team met unieke spelers, te beginnen met de voetballende schaatskampioen Max Tetzner.
Het is deze week precies een eeuw geleden dat Max Tetzner op één dag twéé keer geschiedenis schreef. Met Be Quick won hij de landstitel, nog steeds de enige keer dat een voetbalclub uit Groningen, Drenthe of Friesland dat presteerde. Daarnaast was hij heersend kampioen allroundschaatsen, waarmee hij de enige Nederlandse sporter aller tijden werd met een nationale titel bij het schaatsen én het voetbal op hetzelfde moment – nota bene onze twee nationale sporten bij uitstek.
Eerste Wereldoorlog
Een unieke prestatie heeft ook een uniek verhaal en dat geldt zeker voor Be Quick. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwamen de Groningers in aanraking met zeer goede Engelse voetballers, die als militair waren geïnterneerd in hun stad. Aan het begin van de oorlog was namelijk een bataljon van 1.500 Britse militairen naar Antwerpen gestuurd om het Belgische leger te ondersteunen tijdens de Duitse aanval op die stad. Toen de Duitse legers te sterk bleken, trokken de Britten zich terug aan de Nederlandse kant van de grens. Ons land was echter neutraal, waarna de Britse troepen volgens het oorlogsrecht hun wapens moesten inleveren. Voor de rest van de oorlog werden zij geïnterneerd in kamp HMS Timbertown in Groningen. Tijdens dit gedwongen verblijf zag de Engelse kampleider Wilfred Henderson erop toe dat de moraal van zijn manschappen hoog bleef, onder meer door sport.
Deze nabijheid van het Engelse Kamp had grote consequenties voor Be Quick, schreef de club in 1927 in haar jubileumboek. "Al gauw verneemt Be Quick dat er — hoe zou 't anders onder zoo'n paar duizend Engelsche boys — vele beoefenaren van allerlei sporten en in 't bijzonder ook van de voetbalsport onder zijn." Er kwamen onderlinge wedstrijden, waar de Engelsen en Groningers elkaar beter leerden kennen. Door deze sportieve vriendschap sprong het niveau van Be Quick omhoog. "Zonder twijfel mede één van de groote oorzaken van den opbloei van ons spel."
Engelse trainer
Voor de uit het Engelse kamp afkomstige Harry Waites was dit het begin van een jarenlange loopbaan in het Nederlandse voetbal, want in 1916 werd hij door Be Quick aangenomen als coach, nog zonder loon. "Onze trainer blijkt een prettig mensch en een voortreffelijk masseur, die eenheid, saamhoorigheid en, last not least, organisatie in de training brengt." Zijn eerste betrekking duurde maar kort, maar in maart 1920 werd hij benoemd tot hoofdcoach, ditmaal mét loon. Zo leidde Waites de Groningers naar de landstitel door de beslissende wedstrijd tegen het Rotterdamse VOC te winnen. Maar liefst 10.000 toeschouwers waren hierbij aanwezig, waarna het de feestvreugde zich van het veld over de hele stad verspreidde.
Waites werkte daarna nog bij LAC Frisia, Feyenoord en zelfs het Nederlands elftal, al was dat maar één interland. In 1925 keerde hij terug naar zijn vaderland, zeven jaar later dan alle andere Engelse geïnterneerden.
Architect en voetballer
Naast Tetzner zaten er bij het kampioenselftal van 1920 nog enkele zeer opmerkelijke spelers. Evert van Linge trok niet alleen de aandacht als aanvoerder, maar was in 1919 ook de eerste speler van Be Quick in het Nederlands elftal. In de vier jaar daarna werden er nog eens negen Groningse spelers opgeroepen als het ultieme bewijs hoe vreselijk goed er een eeuw geleden in die stad werd gevoetbald, al helemaal in de tijd dat bijna alle internationals uit het westen kwamen.
Zoveel goede spelers in één team was natuurlijk een enorme publiekstrekker, zodat Be Quick een nieuw stadion nodig had. En dat werd weer ontworpen door Van Linge, in het dagelijks leven architect. In 1921 werd dat nieuwe onderkomen in gebruik genomen, waarmee Van Linge de enige Nederlandse voetballer en architect is, die een stadion heeft ontworpen, waarin hij zelf speelde. Dat stadion bestaat nu nog steeds en viert daarmee volgend jaar zijn eeuwfeest.
Foto: Screenshot afkomstig uit opname met Be Quick als heersend kampioen in 1921. Collectie: Beeld en Geluid
Elke sport heeft rugnummers, maar zonder een naam zijn het slechts cijfers. In de rubriek Rugnummers duiken sporthistorici Jurryt van de Vooren en Micha Peters daarom wekelijks in bijzondere verhalen, prestaties en gebeurtenissen uit de sportgeschiedenis. Ook dit soort verhalen op maat voor je eigen sportorganisatie? Neem dan contact met Arko Sports Media voor de mogelijkheden.
Uit de Leeuwarder Courant
Ook de Leeuwarder courant kwam op het spoor van de geweldige prestatie 100 jaar geleden en dat via naamgenoot BQ Dokkum.
Deze club vierde in 1987 het 50 jarig bestaan waarbij ons eerste toen de jubileumwedstrijd mocht spelen. En wat bleek? De club is gewoon vernoemd naar onze good old als toen al roemrucht voorbeeld.
https://twitter.com/BeQuickDokkum/status/1269200993725624320/photo/1
Historie in beeld: De landstitel van Be Quick 1887
Be Quick 1887 (in het wit) in de aanval (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Op de kop af 100 jaar geleden werd voetbalclub Be Quick 1887 kampioen van Nederland. Deze prestatie is in beeld terug te vinden in de Groninger Archieven. Een historische terugblik in foto's.
Toeschouwers op het veld na het laatste fluitsignaal (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Alle foto's zijn gemaakt door P. Kramer en zijn eigendom van de Groninger Archieven.
Onder toeziend oog van zo'n tienduizend toeschouwers won 'The Good Old' de finale om het kampioenschap met 4-0 van VOC uit Rotterdam.
Het elftal van Be Quick 1887 tijdens de kampioenswedstrijd (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Naar schatting tienduizend toeschouwers kijken naar de kampioenswedstrijd (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Een spelmoment van de wedstrijd exact 100 jaar geleden (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Drukte in het strafschopgebied (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
De verdediging van Be Quick 1887 in de problemen (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Be Quick 1887 (in het wit) in de aanval (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Een spelmoment uit Be Quick 1887 tegen VOC (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven)
Deze dag: Be Quick is voetbalkampioen van Nederland!
Be Quick 1887 speelt voor tienduizend toeschouwers om het kampioenschap op 6 juni 1920 (Foto: P. Kramer/Groninger Archieven/Bewerking RTV Noord)
In de reguliere competitie scoorde Be Quick in 1920 als eerste vereniging in Nederland meer dan honderd doelpunten. En dat in zestien wedstrijden. In de kampioenspoule wordt de beslissende wedstrijd tegen VOC met 4-0 gewonnen. Kampioen!
GESCHREVEN DOOR
Pieter de Hart Redacteur/presentator
Ruim tienduizend Groningers zijn er getuige van op deze dag in de geschiedenis, 6 juni 1920.
Sportverslaggever A.J. Hindriks schreef precies een eeuw geleden over de wedstrijd: 'Er werd van stonde af aan zo knap, zo doordacht en toch zo snel gespeeld, dat de talrijke westelijke voetbalgrootheden op de voorste rij van de tribune zich vol verbazing de ogen uitwreven om eensgezind en onomwonden te verklaren, dat dit het beste clubvoetbal was, dat ze in ons land hadden gezien.'
De keuzeheren in Zeist die het Nederlands elftal samenstelden, keken daarna veel nadrukkelijker naar de Groningse voetballers. In de twintiger jaren maakten alle spelers van Be Quick - met uitzondering van de doelman - regelmatig hun opwachting in Oranje. Aanvoerder en stopperspil Evert van Linge maakte al een jaar voor het kampioenschap zijn debuut.
Sportjournalist Dick Heuvelman opent zijn magnum opus ‘100 jaar Topsport in Groningen’ met de mijlpaal op de Esserberg. De presentatie zou vandaag plaatsvinden. Het feestje is door de coronacrisis uitgesteld, maar het boek is klaar, de verhalen zijn opgetekend en vastgelegd. Het eerste hoofdstuk is gewijd aan Be Quick.
Het gaat dan natuurlijk over Evert van Linge, architect die nota bene zijn eigen stadion Esserberg ontwierp. En over de man die het buitenspel in het Nederlandse voetbal introduceerde, Hans Tetzner. Tetzner was later nog jarenlang clubarts van Ajax, vertrouweling van Johan Cruijff. En dan was er zijn broer Max, die meerdere keren schaatskampioen van Nederland werd.
Midvoor Jaap Bulder is in het kampioensjaar een doelpuntenmachine. Hij scoort in veertien competitiewedstrijden 59(!) treffers. De acht doelpunten die hij maakt in de wedstrijd tegen Veendam blijven jarenlang staan als record in de voetbalboeken.
Elftalfoto Be Quick (Foto: Onbekend/Groninger Archieven)
1e rij v.l.n.r. Max Tetzner, Rieks de Haas, Jaap Bulder, Appie Groen en Evert Jan Bulder, 2e rij v.l.n.r. Siebolt Sissingh, Evert van Linge en Herman Legger, 3e rij v.l.n.r. J. Bisselick (scheidsrechter), Harry Waites (?) (trainer), Harry Rodermond, Deck de Ruiter Zijlker, Hans Tetzner, onbekend, Jacob Koning (bestuurslid) en Bruins Oving (bestuurslid).
Heuvelman weet zeker dat het uitbreken van de eerste wereldoorlog een ‘doorslaggevende rol’ in het Groningse succes heeft gespeeld. Op 11 oktober 1914 komen 1500 manschappen van de First Royal Naval Brigade in Groningen aan. De Engelsen hadden vergeefs geprobeerd de Duitse inname van Antwerpen te verhinderen.
Tijdens hun aftocht kiezen ze ervoor zich niet krijgsgevangen te laten nemen en steken daarom de grens met Nederland over. Ze worden volgens de geldende internationale rechtsregels geïnterneerd en ondergebracht in barakken in Groningen: het 'Engelse kamp'. Wat de Engelsen meenemen naar Groningen is hun niet geringe kennis en kunde op voetbalgebied.
De teams die de Engelse soldaten formeren spelen vele vriendschappelijke wedstrijden tegen Be Quick, waardoor de Groningers steeds beter worden. Bovendien neemt in 1916 de Engelsman Harry Waites als trainer/masseur de stad-Groninger voetbalclub onder zijn hoede. Volgens de overlevering zijn ze bij Be Quick niet onder de indruk van zijn technische en tactische kennis, maar heeft hij grote kwaliteiten op het gebied van mentale begeleiding. Hij wordt na de oorlog dan ook teruggehaald naar Groningen om Be Quick te trainen.
Waites schrijft voetbalgeschiedenis met Be Quick op deze dag in de geschiedenis. Er staat geen maat op zijn elftal, VOC krijgt met 4-0 klop en duizenden Groningers verlaten met een gelukzalig gevoel de Esserberg, massaal zingend: ‘Laat de klok maar luiden, laat de klok maar slaan, er is geen club in Holland die ons Be Quick kan verslaan!’
Het grootste Groninger sportsucces, het voetbalkampioenschap van Nederland, wordt precies een eeuw geleden op 6 juni 1920 behaald.
Uitzending RTV Noord
BQ op zijn Gronings en dat op verzoek van de presentator.
Over BQ kampioen van Nederland in 1920
https://www.rtvnoord.nl/tv/programma/10010/Noord-Vandaag/aflevering/32590?fbclid=IwAR0dyt27w_orIZALqNqmOWWR6bC39-Pf5vE7G2LLG9XjrRBxCS_MjkDG7P8
En een column van Dick Heuvelman:
‘Helaas nooit deze spelers gesproken’
Dick Heuvelman
archief dvhN
Met de rubriek ‘Stoor ik…’ haalt de sportredactie tijdens de coronacrisis een oud paardje van stal. Net als in vervlogen tijden bellen we dagelijks met coaches en sporters met de vraag hoe het hem of haar vergaat. Deze keer sportgeweten Dick Heuvelman over Be Quick 1887 en de landstitel van 1920. Maar ook nu is de eerste vraag natuurlijk, althans dat dachten wij…
René Otterloo:
Dick Heuvelman (voordat wij de kans krijgen): ,,Stoor ik…?’’
DvhN: ,,Haha…, nee, eigenlijk niet.’’
Gisteren, 5 juni, zou je boek over 100 jaar sport in de stad Groningen verschijnen met de landstitel van Be Quick als aanleiding?
,,Ja, maar door de omstandigheden hebben we dat twee maanden geleden geschrapt. Jammer, want op 6 juni (vandaag dus, red.) was dat kampioenschap een eeuw geleden. Het is wachten op een nieuwe afspraak met het Groninger Forum. Daar zou de presentatie in combinatie met een kleine expositie van Beno Hofman plaatsvinden. Het zal nu over twee of drie maanden gebeuren, vermoed ik.’’
Waarom was die bewuste landstitel de aanleiding?
,,Het markeert de opkomst van de sport in ons land. Na het einde van de Eerste Wereldoorlog ontstonden ook in Groningen veel sportverenigingen. Voetbal, handbal, maar ook biljarten bijvoorbeeld werd steeds populairder. En als het om voetbal gaat, ligt er een link met die oorlog. Engelse militairen die bij Antwerpen waren verslagen, vluchtten naar het neutrale Nederland en kwamen onder meer in Groningen terecht. Daar zaten hele goede voetballers tussen, waardoor het niveau enorm steeg. Daar profiteerde Be Quick van, ze hadden in 1920 ook een Engelse coach; Harry Waites.’’
Het elftal van de kampioen bestond uit enkele illustere figuren?
,,Zeker. Ik noem de broers Max en Hans Tetzner. Max was tegelijkertijd Nederlands kampioen schaatsen, Hans werd de bedenker van de buitenspelval en werd later in Amsterdam de lijfarts van Johan Cruijff. Aanvoerder Evert van Linge ontwierp tot tweemaal toe de hoofdtribune op de Esserberg. De eerste brandde af in 1932, de laatste staat er nog altijd. Maar je had ook Rieks de Haas, die aan de foute kant stond tijdens de Tweede Wereldoorlog en daarvoor tot 18 jaar celstraf werd veroordeeld. Evert Jan Bulder was tijdens die oorlog voorzitter van Be Quick. Hij moest zich in het beruchte Scholtenhuis verantwoorden voor het feit dat Be Quick in 1943 weigerde een vriendschappelijk duel te spelen in Berlijn.’’
Ooit spelers uit dat elftal gesproken?
,,Nee, helaas niet. Indertijd was mijn interesse in de sporthistorie nog niet zo groot. Ik had het achteraf wel heel graag gewild. Al met al is het een schitterend verhaal. Topvoetbal, Engelse militairen, de Groningse meisjes die gek waren op deze mannen.’’
BV Veendam kreeg zijn voetbalopera. En Be Quick…
,,Twee jaar geleden ben ik bij het bestuur van Be Quick geweest om het verhaal van 1920 aan te kaarten. Het was mijn idee een musical te wijden aan deze landstitel. Ingrediënten voldoende.’’
Maar…?
,,Men zag er geen heil in. Het was al zó lang geleden. Ik heb ook voorgesteld om Be Quick met een speciaal logo op het shirt te laten spelen. Is ook niet gebeurd. Weinig gevoel voor pr en traditie dus.’’
